Η κλιματική κρίση αποτελεί έναν παγκόσμιο αυξανόμενο κίνδυνο, που επηρεάζει πολλές πτυχές της ανθρώπινης ζωής. Μία από τις πλέον ευάλωτες επαγγελματικές ομάδες στις κλιματικές αλλαγές, είναι η αγροτική (γεωργοί και κτηνοτρόφοι).
Οι αγρότες, οι οποίοι εξαρτώνται άμεσα από το φυσικό περιβάλλον για την παραγωγή τροφίμων, είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Ας δούμε πιο αναλυτικά πως η κλιματική κρίση επηρεάζει τους αγρότες.
Άμεσες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στη γεωργία
Α. Κλιματικές αλλαγές και ακραία καιρικά φαινόμενα
Η κλιματική κρίση προκαλεί σημαντικές κλιματικές αλλαγές, που συχνά συνοδεύονται από ακραία καιρικά φαινόμενα. Οι αγρότες είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε αυτές τις αλλαγές, καθώς η παραγωγή τους (παραγωγικότητα και ποιότητα τελικών προϊόντων) εξαρτάται άμεσα από τις κλιματολογικές συνθήκες.
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως η ξηρασία, οι πλημμύρες και οι καταιγίδες, συχνά προκαλούν σημαντικές ζημιές στις καλλιέργειες, μειώσουν την παραγωγικότητα των αγροτεμαχίων ή των ζώων και τελικά και την ποσότητα και την ποιότητα των τελικών προϊόντων τους.
Β. Αύξηση των θερμοκρασιών
Η αύξηση των θερμοκρασιών που συνδέεται με την κλιματική κρίση μπορεί επίσης να έχει σημαντικές επιπτώσεις στη γεωργία. Κάποια φυτά μπορεί να μην μπορούν να επιβιώσουν ή να παράγουν προϊόντα στις επιθυμητές ποσότητες σε υψηλότερες θερμοκρασίες, ενώ το ίδιο συμβαίνει και για τα ζώα των κτηνοτρόφων τα οποία αναγκάζονται να ζουν και να παράγουν σε ακραίες θερμοκρασίες.
Επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στις αγροτικές κοινότητες
Α. Ανασφάλεια εσόδων και πίεση για μετανάστευση
Οι αναταραχές στη γεωργία λόγω της κλιματικής κρίσης μπορούν να οδηγήσουν σε αστάθεια και αβεβαιότητα εσόδων για τους αγρότες. Αυτή η αβεβαιότητα μπορεί να προκαλέσει οικονομικές δυσκολίες και να αυξήσει την πίεση για τη μετανάστευση αυτών από την ύπαιθρο προς τις πόλεις. Αποτέλεσμα αυτής της κινητικότητας θα είναι η αύξηση του μέσου γεωργικού κλήρου και εξαφάνιση των μικρών γεωργικών παραγωγικών μονάδων.
Β. Κοινωνικές εντάσεις
Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι αγρότες εξαιτίας της κλιματικής κρίσης μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε κοινωνικές εντάσεις. Η αύξηση της φτώχειας και η οικονομική αβεβαιότητα μπορεί να προκαλέσει συγκρούσεις για τους πόρους (οικονομικούς και μη), να αυξήσει την ανισότητα και να δημιουργήσει αναταραχή στις αγροτικές κοινότητες. Ήδη στη χώρα μας βλέπουμε εντάσεις και «αγροτικές φωνές» για το αυξημένο κόστος παραγωγής που προέρχεται από την έλλειψη αυτών των πόρων κυρίως (όπως για παράδειγμα το νερό και το κόστος χρήσης αυτού).
Λύσεις;
Α. Ανθεκτικές πρακτικές καλλιέργειας
Μια από τις στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν τους αγρότες να προσαρμοστούν στην κλιματική κρίση είναι η υιοθέτηση ανθεκτικών στην κλιματική αλλαγή πρακτικών καλλιέργειας. Αυτό μπορεί να συμπεριλαμβάνει την καλλιέργεια νέων ποικιλιών φυτών που είναι ανθεκτικές στις αλλαγές της θερμοκρασίας, την ξηρασία ή τις ασθένειες, καθώς και την υιοθέτηση διαφορετικών καλλιεργητικών πρακτικών. Λύση μπορεί να είναι και η αναδιάρθρωση καλλιεργειών σε ολόκληρες περιοχές, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν είναι καθόλου εύκολο να εφαρμοστεί.
Β. Πολιτική στήριξη και καινοτομία
Η πολιτική στήριξη και η καινοτομία μπορούν επίσης να παίξουν σημαντικό ρόλο στην προσαρμογή των αγροτικών κοινοτήτων στην κλιματική κρίση. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, δημιουργία καινοτόμων χρηματοοικονομικών μηχανισμών για την καταπολέμηση της αβεβαιότητας των εσόδων, καθώς και την ανάπτυξη πολιτικών που να ενθαρρύνουν την αειφόρο γεωργία. Κάτι τέτοιο προσπαθεί να γίνει με την τελευταία Κοινή Αγροτική Πολιτική με τρόπους που προς το παρόν δημιουργούν μάλλον αντιδράσεις.
Αναπροσαρμογή… και υπομονή…
Περουλάκης Ιωάννης
Γεωπόνος Αγροτικής Οικονομίας - MBA,
Σύμβουλος Επιχειρήσεων Τροφίμων και Γεωργίας
