Πρόσφατα διάβασα ένα άρθρο του φίλου Δημήτρη Αντωνόπουλου στο insider με τίτλο «Γιατί η «υποχώρηση» ΔΤΚ (πληθωρισμού) δεν σημαίνει μείωση υψηλών τιμών στα τρόφιμα» στο οποίο ο συγγραφέας πολύ ορθά αναλύει τη σύνδεση ή μη της μείωσης του πληθωρισμού με τις τιμές των τροφίμων.
Από τι όμως εξαρτώνται πραγματικά οι τιμές των τροφίμων στο ράφι;
Η απάντηση σίγουρα είναι πολύπαραγοντική, ωστόσο ας δούμε μερικούς από τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν τις τιμές των τροφίμων.
- Πληθωρισμός: Ο πληθωρισμός σαφώς επηρεάζει τις τιμές των τροφίμων. Η πτώση της τιμής του πληθωρισμού όμως, δε σημαίνει αυτομάτως και την πτώση τιμών των τροφίμων. Η μείωση του δείκτη τιμών καταναλωτή (πληθωρισμός), ενώ αυτός παραμένει θετικός, μας λέει ότι οι τιμές συνεχίζουν να… αυξάνονται αλλά με μικρότερο ρυθμό! Για να δούμε πτώση στις τιμές πρέπει να έχουμε αποπληθωριστικές τάσεις, τουλάχιστον στην κατηγορία των τροφίμων, κάτι που φαίνεται ουτοπικό προς το παρόν.
- Το κόστος παραγωγής στον πρωτογενή αλλά και δευτερογενή τομέα επηρεάζει σημαντικά τις τιμές των τελικών προϊόντων στο ράφι. Τον τελευταίο χρόνο δε, αυτό έχει εκτοξευθεί λόγω των συνθηκών που δημιούργησε ο πόλεμος. Εδώ να τονίσουμε πως το 2023, έστω και αν πέσει η τιμή των πρώτων υλών, εμείς θα καταναλώσουμε γεωργικά προϊόντα και όχι μόνο, που παράχθηκαν με πρώτες ύλες που αγοράστηκαν το 2022 σε τιμές πολύ υψηλότερες από τις σημερινές. Αυτό αυτομάτως σημαίνει πως οι τιμές των προϊόντων αυτών θα συγκρατηθούν ψηλά.
- Η ζήτηση των καταναλωτών για τα τρόφιμα αλλά και η δημοσιονομική δυνατότητα αυτών να τα αγοράσουν, ανεβάζουν τις τιμές των τροφίμων. Για παράδειγμα στην αρχή του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, εξαιτίας του φόβου έλλειψης τροφίμων από τα ράφια, είδαμε μεγάλη ζήτηση σε τρόφιμα όπως είναι τα ζυμαρικά, το λάδι, το αλεύρι και άλλα παρόμοια τρόφιμα.
- Αντίστοιχα με τη ζήτηση, η προσφορά των τροφίμων επηρεάζει τις τιμές τους στα ράφια. Ελλειμματικά προϊόντα πιέζουν τις τιμές προς τα πάνω, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να τα βρούμε να διακινούνται στη μαύρη αγορά.
- Η προσφορά και η ποιότητα των προϊόντων επηρεάζεται από τη δυνατότητα αποθήκευσης τους, τη δυνατότητα μεταφοράς τους (σκεφτείτε τι έγινε με τα σιτηρά λόγω του πολέμου, μέχρι να επιτευχθεί η συμφωνία για την ασφαλή μεταφορά αυτών) και άλλα.
- Εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την προσφορά πολλών τροφίμων (αν όχι όλων) είναι το Κλίμα αφού κάθε καιρική αλλαγή επηρεάζει την παραγωγή, αποθήκευση και μεταφορά των τροφίμων, καθώς και την ζήτηση των καταναλωτών (για παράδειγμα σκεφτείτε πόση μπύρα καταναλώνεται το καλοκαίρι με καύσωνα… και πόση το χειμώνα)
- Εμπορικές πολιτικές: οι εμπορικές πολιτικές όπως οι πολυετείς συμφωνίες, η αλλαγή των τιμών των πρώτων υλών και οι αλλαγές στα οικονομικά των επιχειρήσεων (νομοθεσία, φορολογικό πλαίσιο, διαθεσιμότητα εργατικού δυναμικού, κλπ) μπορεί να επηρεάσουν την αγορά των τροφίμων και τις τιμές τους.
- Τεχνολογία: η τεχνολογία όπως η γεωργική μηχανολογία, η διαχείριση της παραγωγής και η διανομή των τροφίμων μπορεί να επηρεάσει την αποδοτικότητα της γεωργικής εκμετάλλευσης, της επιχείρησης αλλά και την αποθηκευτική ικανότητα των ίδιων των τροφίμων και ως εκ τούτου και την τελική τιμή των προϊόντων στο ράφι.
- Κρατική πολιτική: τα γνωστά σε όλους μας πλέον vouchers, ή καλάθια τροφίμων, μπορούν να συγκρατήσουν τις τιμές στο ράφι. Ωστόσο και αυτά είναι προσωρινές λύσεις και μάλλον λύσεις ανάγκης που αργά ή γρήγορα δε θα έχουν αποτελέσματα.
- Η ποικιλία στο ράφι: η μεγάλη γκάμα προϊόντων στο ράφι μπορεί να επηρεάσει την αγορά και τις τιμές των τροφίμων. Π.χ εάν υπάρχουν πολλά επιλογές για ένα συγκεκριμένο τρόφιμο, ο ανταγωνισμός θα παραμείνει ψηλά και οι τιμές θα είναι πιο χαμηλές σε σχέση με ολιγοπωλιακές ή μονοπωλιακές αγορές.
- Η Επιλογή σημείων πώλησης: η επιλογή σημείων πώλησης, όπως τα σούπερ μάρκετ ή τα πολυκαταστήματα, μπορεί να επηρεάσει τις τιμές των τροφίμων, καθώς κάθε σημείο πώλησης έχει διαφορετικές εμπορικές πολιτικές (π.χ. προσφορές)
Σίγουρα μπορεί κανείς να γράψει πολλούς διαφορετικούς λόγους που επηρεάζουν τις τιμές των τροφίμων, ωστόσο οι παραπάνω και μόνο λόγοι, αρκούν θεωρώ, για να καταλάβει κανείς πως η μείωση των τιμών στα τρόφιμα είναι ένα ζήτημα που δύσκολα θα αντιμετωπισθεί και σίγουρα όχι μέσα στο 2023.
Περουλάκης Ιωάννης
Γεωπόνος Αγροτικής Οικονομίας - MBA,
Σύμβουλος Επιχειρήσεων Τροφίμων και Γεωργίας
