Οι τιμές των σιτηρών έπεσαν λίγο τον τελευταίο καιρό, έγινε μια μικρή διόρθωση θα έλεγε κανείς, μοναδική παραφωνία η (προσωρινή;) ανάκαμψη των τιμών μετά τους βομβαρδισμούς σε ουκρανικό λιμάνι.
Ανάλυση στοιχείων από το Webinar που οργάνωσε η Agricultural Market Information Systems, ενός διακυβερνητικού οργάνου που εδρεύει στον FAO στη Ρώμη και αφορούσε την τρέχουσα κατάσταση στην Ουκρανία μας βάζει σε σκέψεις.
Μήπως είναι ηρεμία πριν την καταιγίδα;
Μετά το ξέσπασμα του πολέμου γεννήθηκαν πολλές αγωνίες των Ουκρανών πολιτών για την άμεση αλλά και έμμεση επιβίωση τους, που με τη σειρά της τροφοδότησε τη δική μας αγωνία. Ας το εξειδικεύσουμε στον αγροτικό τομέα και ειδικά στα σιτηρά.
Τι σκεφτήκαμε λοιπόν;
Α. θα προλάβουν να θερίσουν τα σιτάρια τους;
Β. Που θα τα βάλουν;
Γ Θα βρεθούν αποθήκες; Και αν ναι… πόσος αποθηκευτικός χώρος θα χρειαστεί για να βολευτεί η νέα σοδειά;
Μετά την εισβολή - Τι ενέργειες έκαναν οι Ουκρανοί;
Οι Ουκρανοί εστίασαν στις παρακάτω δύο ενέργειες:
Α. Να καλλιεργήσουν όσα χωράφια μπορούσαν με ανοιξιάτικες καλλιέργειες (σιτάρι, καλαμπόκι, ηλιόσπορο) ώστε να μπορούν να θεριστούν το φθινόπωρο.
Αναφορικά με το πρώτο στόχο, υπήρξαν πολλά προβλήματα, απόλυτα καθοριστικά για το μέλλον της ουκρανικής γεωργίας. Στο webinar αναφέρθηκε πως το 30-35% των βλημάτων που ρίχνονται σε ένα χωράφι, δεν εκρήγνυνται άμεσα αλλά αργότερα, όταν το βλήμα «ενοχληθεί» από κάποιο γεωργικό μηχάνημα (άροτρο, θεριζοαλωνιστική μηχανή, κλπ). Σκεφτείτε πόσα μηχανήματα (πολύ μεγάλης αξίας) καταστράφηκαν και θα καταστραφούν και το σημαντικότερο… πόσες ζωές αγροτών χάθηκαν και θα χαθούν από άσκαστα βλήματα.
Β. Να αποσυμφορηθούν αποθηκευτικοί χώροι, ώστε η νέα σοδειά να μπορέσει να αποθηκευτεί.
Πως να αποσυμφορηθούν όμως; Όταν τα τέρμιναλ των λιμανιών είναι κατεστραμμένα; Όταν εσωτερικές υποδομές μεταφοράς προϊόντων έχουν δεχτεί πλήγματα; Όταν εξειδικευμένο προσωπικό έχει σκοτωθεί στις μάχες που μαίνονται ακόμα ή έχουν εγκαταλείψει τη χώρα;
Με βάση το σημερινό ρυθμό εξαγωγής ουκρανικών σιτηρών, 2 εκ τόνοι το μήνα υπολογίστηκε ότι θα υπάρχει ένα έλλειμμα αποθηκευτικών χώρων της τάξης των 12 εκ. τόνων ή 20-25 % στο σύνολο των αποθηκευτικών χώρων που στηρίζουν την εξαγωγική δυνατότητα της χώρας.
Οι 12. εκ τόνοι, δεν είναι νούμερο απλησίαστο, αντιστοιχούσε για την ακρίβεια στις εξαγωγές δύο μηνών ΠΡΙΝ τον πόλεμο. ΣΗΜΕΡΑ, πόσα τέρμιναλ είναι σε θέση να δουλέψουν κανονικά και αποτελεσματικά; Πόσο εφικτό είναι να αποκατασταθεί ένας ικανοποιητικός ρυθμός τροφοδοσίας τους από αποθήκες της ενδοχώρας, με δεδομένο της πολλές φθορές στις συγκοινωνιακές υποδομές (σιδηρόδρομοι, δρόμοι, κατεστραμμένα τραίνα και φορτηγά, κ.λπ.); πόσοι από τους εξειδικευμένους χειριστές των πολύπλοκων αυτών συστημάτων είναι ακόμη διαθέσιμοι για δουλειά;
Οι ίδιοι οι Ουκρανοί αναφέρουν: «Αγωνιζόμαστε να προλάβουμε την υποβάθμιση του προϊόντος που έχουμε αποθηκευμένο στις αποθήκες μας!!!»
Τι σημαίνει αυτό; Κυνηγούν ολημερίς τα ποντίκια και τα πάσης φύσεως τρωκτικά, ενώ ολονυχτίς παλεύουμε με την ψείρα και τα πάσης φύσεως έντομα.
Όλα αυτά (και άλλα πολλά που δεν αφορούν τον παρόν άρθρο) έχει εκτοξεύσει το κόστος μεταφοράς από το χωράφι στο λιμάνι για όλα τα προϊόντα, από το ποσό των 30 με 40 δολ/τόνο πριν τον πόλεμο, στα 160 με 180 δολ/τόνο!
Η παραγωγή της Ουκρανίας θα συνεχίσει να είναι μειωμένη από το άθροισμα πολλών παραγόντων:
Α. κατά τουλάχιστον 20-25%, όσο το έδαφος που κατέχουν οι Ρώσοι σήμερα,
Β. την αναμενόμενη αποχώρηση από το επάγγελμα των χιλιάδων αγροτών που δεν θα μπορέσουν να συνεχίσουν
Γ. τον αργό ρυθμό επιστροφής στην παραγωγή καταστραμμένων γαιών
«Το κενό που προκύπτει, μπορεί μόνο να καλυφθεί από την αύξηση της παραγωγής ανά επιφάνειας καλλιέργειας. Αλλά για να συμβεί αυτό χρειάζεται, ηρεμία, σταθερότητα, μέλλον και προοπτική για επενδύσεις ζωής.»
Εάν συνυπολογίσουμε και τις μεταβολές στο κόστος ενέργειας που συμβαίνουν και αλλάζουν το «παιχνίδι» καθημερινά, ίσως να είναι η πρώτη φορά στην ιστορία μας, που ένας πόλεμος έχει τόσο εκτεταμένες, πλανητικές, επιπτώσεις πέρα από το επίπεδο των εμπλεκομένων.
Για το λάδι
Η κατάσταση είναι αρκετά διαφορετική για τους ελαιούχους σπόρους. Το ηλιέλαιο, έχει σημαντικά υψηλότερη αξία και ως εκ τούτου το κόστος των μεταφορικών συμμετέχει σε μικρότερο ποσοστό στο κόστος πωληθέντων, και τελικά δεν επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό (ποσοστιαία) την τελική τιμή τους προϊόντος.
Αυτό που τελικά διαπιστώνεται από τις ομιλίες των ίδιων των Ουκρανών (στο σχετικό webinar) είναι πως οι Ουκρανοί αγρότες δεν θα καλλιεργήσουν στο άμεσο μέλλον σιτηρά αλλά θα στραφούν στους ελαιούχους σπόρους (σε ποσοστά μάλιστα που θα ξεπεράσουν κάθε προηγούμενο)
Επειδή η Ουκρανία ήταν μία εκ των μεγαλύτερων εξαγωγικών δυνάμεων στο κόσμο σε αγροτικά προϊόντα και ιδιαίτερα στα σιτηρά, το κενό που θα δημιουργηθεί, θα το συμπληρώνουμε με ακριβά και αμφιβόλου ποιότητας υπερατλαντικά σιτάρια. Ακριβά, γιατί το κόστος μεταφοράς τους, θα είναι σημαντικά υψηλότερο σε σχέση με το κόστος μεταφοράς (προ πολέμου) του Ουκρανικού σιταριού.
Συμπέρασμα:
Τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά για τους Έλληνες παραγωγούς σιτηρών; Μήπως τις επόμενες χρονιές, μετά τις φετινές διορθώσεις, δούμε ακόμα υψηλότερες τιμές στα σιτηρά; Με ότι μπορεί να συνεπάγεται αυτό για τον Έλληνα αγρότη και πολύ περισσότερο για τον Έλληνα (και όχι μόνο) καταναλωτή.
Τα στοιχεία και οι προβληματισμοί έχουν αντληθεί από το άρθρο του φίλου, κυρίου Αντωνόπουλου Δημητρίου στο insider.gr.
Περουλάκης Ιωάννης
Γεωπόνος Αγροτικής Οικονομίας, MBA
Σύμβουλος Επιχειρήσεων Τροφίμων και Γεωργίας
