Το πρόγραμμα νέων αγροτών του 2021 παρέχει αυξημένο πριμ (35.000€ - 40.000€) σε σχέση με τα προηγούμενα αντίστοιχα προγράμματα του 2016, 2014 και παλιότερα.
Ωστόσο η τελευταία προκήρυξη θέτει και αυξημένες δεσμεύσεις σε σχέση με αυτές των δύο τελευταίων προκηρύξεων.
Τρεις βασικές διαφορές είναι οι παρακάτω:
Καταρχήν οι δεσμεύσεις αγγίζουν την επταετία ή και οχταετία αν το επιλέξει ο υποψήφιος, σε αντίθεση με την τριετή ή τετραετή δέσμευση των δύο προηγούμενων προκηρύξεων (παλιότερα είχαμε δεκαετή δέσμευση). Αυτό αυτομάτως έβαλε πολλούς και πολλές υποψήφιες σε σκέψεις και κατά τη γνώμη μου, ήταν μια ορθή αλλαγή. Έφερε περισσότερους ανθρώπους που ήθελαν να ασχοληθούν πραγματικά με τη γεωργία στα γραφεία μας και μπορώ να πω, πως η συντριπτική πλειοψηφία αυτών θα παραμείνει στη γεωργία και μετά την ολοκλήρωση των δεσμεύσεων τους.
Επιπλέον, πολλοί από τους υποψήφιους δεσμεύτηκαν μετά την έγκριση τους να πραγματοποιήσουν γεωργικές επενδύσεις αξίας μεγαλύτερης των 10.000€ ή και 17.500€. Η δέσμευση τους αυτή τους δίνει επιπλέον μόρια στο φάκελο υποψηφιότητας τους, άρα και πιθανότητες ένταξης στο συγκεκριμένο πρόγραμμα, ωστόσο δεσμεύονται να δαπανήσουν ένα μεγάλο μέρος του πριμ σε εξοπλισμό, κάτι που θα το κάνουν τελικά όσοι πραγματικά θέλουν να ασχοληθούν με τη γεωργία ή την κτηνοτροφία.
Τέλος υπάρχει σύνδεση του τεκμαρτής ακαθάριστης προσόδου (τυπικής απόδοσης) με την ακαθάριστη πρόσοδο (τζίρο) που θα έχει τελικά η εκμετάλλευση. Αυτό το τελευταίο κριτήριο θεωρώ πως θα πρέπει να αναθεωρηθεί γιατί θα είναι δύσκολο να τηρηθεί σε βάθος χρόνου. Υπάρχουν περιοχές με μικρούς κλήρους, καλλιέργειες με παρενιαυτοφορία, περιπτώσεις ζημιών καλλιεργειών λόγω καιρικών συνθηκών και λοιπών παραγόντων, και άλλοι λόγοι και για αυτό ίσως θα πρέπει να επανεξετασθεί το σχετικό κριτήριο.
Από τα παραπάνω καταλαβαίνει κανείς πως οι δεσμεύσεις για όσους εγκριθούν δημιουργούν και έξοδα, ωστόσο έξοδα που μάλλον συνδέονται με την εκμετάλλευση. Το ποσό των 35.000€ ή 40.000€ σίγουρα είναι πολύ καλύτερο για το ξεκίνημα της γεωργικής επιχείρησης σε σχέση με τις 20.000€ των προηγούμενων προκηρύξεων, ωστόσο αν λάβουμε υπόψη το κόστος εκμηχάνισης και γενικότερα το κόστος του γεωργικού εξοπλισμού θα έλεγα ότι θα μπορούσε να ήταν και μεγαλύτερο το πριμ.
Χρειάζεται ανασχεδιασμός του προγράμματος Νέων Αγροτών;
Σχετικά με το αν χρειάζεται ανασχεδιασμός του προγράμματος, θα έλεγα πως ναι, πλέον χρειάζεται. Για παράδειγμα, θεωρώ λανθασμένη την προσέγγισης της αναγκαστικής δήλωσης αγροτεμαχίων και τη δημιουργία γεωργικής - κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης με τη δήλωση αυτής στο ΟΣΔΕ, πριν καν γίνει η αίτηση ένταξης των υποψηφίων. Η λογική των προγραμμάτων ΕΣΠΑ είναι ίσως καλύτερη, αφού γίνεται αρχικά η αίτηση και μετά την έκδοση των αποτελεσμάτων ο υποψήφιος υποχρεούται να κάνει τα όσα έχει δηλώσει. Υπάρχουν πολλές άλλες αλλαγές που μπορούν να υιοθετηθούν ώστε να «εκσυγχρονιστεί» η επόμενη προκήρυξη του προγράμματος νέων αγροτών.
Στη συγκεκριμένη προκήρυξη δεν ήταν εφικτός ο ολικός ανασχεδιασμός γιατί βρισκόμαστε στην παράταση της ΚΑΠ 2014 – 2020, από το 2023 όμως αυτό θα είναι εφικτό.
Στον ανασχεδιασμό πάντως, θα πρέπει να συμμετέχουν περισσότερες «φωνές» που είναι κοντά στους αγρότες και γνωρίζουν διαχρονικά τα προβλήματα τους αλλά και τις «τρύπες» που εκμεταλλεύονται ή θέλουν να εκμεταλλευτούν όσοι θέλουν να ενταχθούν σε αυτά τα προγράμματα, χωρίς να τα αξιοποιήσουν καθολικά. Επίσης, αν υπάρχει πρόθεση ανασχεδιασμού, αυτός πρέπει να ξεκινήσει από τώρα… διαφορετικά θα έχουμε την επόμενη προκήρυξη προγράμματος νέων αγροτών με νέα δεδομένα το 2024 ή και 2025.
Πότε θα βγουν τα αποτελέσματα;
Όσον αφορά τα αποτελέσματα και τις πληρωμές της τελευταίας προκήρυξης, θεωρούμε πως είναι δύσκολο να ολοκληρωθούν πριν τα μέσα Μάϊου του 2022.
Περουλάκης Ιωάννης
Γεωπόνος Αγροτικής Οικονομίας, MBA
Σύμβουλος Επιχειρήσεων Τροφίμων και Γεωργίας
