Είναι αλήθεια πως στα προγράμματα των Νέων Αγροτών του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) υπάρχουν αδικίες αλλά και αστοχίες.
Μέχρι και το 2014 είχαμε 10ετή δέσμευση των Νέων Αγροτών για παραμονή αυτών στη γεωργία ενώ στην τελευταία προκήρυξη του 2016 η δέσμευση αυτή μειώθηκε στα 3 με 4 έτη.
Για να πάρουν το πριμ του προγράμματος νέων αγροτών, οι νέοι αγρότες θα πρέπει να πετύχουν στόχους που είναι κοινώς αποδεκτό πως μάλλον είναι υποκειμενικοί και χωρίς να απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια η επίτευξη τους. Απόδειξη όλων των παραπάνω είναι ότι στα προγράμματα αυτά εντάχθηκαν πολλοί και πολλές που ήταν μόνο στα "χαρτιά" αγρότες και μετά την πάροδο των ετών των δεσμεύσεων τους δεν συνέχιζαν στο αγροτικό επάγγελμα.
Ωστόσο θα μπορούσε ένα επόμενο πρόγραμμα νέων αγροτών να τεθεί σε μία εντελώς διαφορετική βάση. Ας δούμε μερικές βασικές προτάσεις που θα μπορούσαν να φέρουν σημαντικές αλλαγές στην επόμενη προκήρυξη:
Α. Επιδότηση αναλόγως των δαπανών
ΔΕΝ θα πρέπει να δίνεται ένα ποσό εφάπαξ αλλά το ποσό αυτό που δίνεται σήμερα ως πριμ Νέων Αγροτών να μπορεί να δοθεί σταδιακά αναλόγως των δαπανών του Νέου Αγρότη, όπως και όταν γίνουν αυτές. Κάτι αντίστοιχο γίνεται και στα προγράμματα νέων επιχειρηματιών του ΟΑΕΔ. Επιλέξιμες δαπάνες θα μπορούν να είναι όλες αυτές που σχετίζονται με την γεωργική εκμετάλλευση (καύσιμα, ρεύμα, σπόροι, λιπάσματα, φάρμακα, μισθώματα ή αγορές αγροτικής γης ή και κτιριακών, εργατικά, κλπ)
Β. Αύξηση του πριμ πρώτης εγκατάστασης αλλά και δέσμευση επενδύσεων εκ μέρους του υποψηφίου.
Ο μέσος όρος δαπανών μιας γεωργικής επιχείρησης είναι κατά πολύ μεγαλύτερος σε σχέση με μια οποιαδήποτε επιχείρηση η οποία ξεκινά τη δραστηριότητα της, ιδιαίτερα δε όταν οι επιχειρήσεις αυτές είναι παροχής υπηρεσιών. Δε μπορεί λοιπόν ο ΟΑΕΔ να δίνει 14.000 ευρώ για τη σύσταση μια τέτοιας επιχείρησης και οι Νέοι Αγρότες με πολλαπλάσια έξοδα εγκατάστασης να παίρνουν τα ίδια ή λίγο περισσότερα χρήματα.
Το πριμ πρώτης εγκατάστασης Νέων Αγροτών θα έπρεπε σίγουρα να ξεπερνά τα 40.000 ευρώ με ταυτόχρονη όμως δέσμευση του υποψηφίου για την υλοποίηση επενδύσεων με σκοπό τον εκσυγχρονισμό μέρους της εκμετάλλευσης του ή αν ξεκινάει από την αρχή, να εξοπλίσει την γεωργική του εκμετάλλευση σε ένα μεγάλο ποσοστό για να τη καταστήσει λειτουργική και τελικά βιώσιμη. Θα πει κάποιος αυτό μπορεί να συμβεί με τα σχέδια βελτίωσης. Δυστυχώς τα σχέδια βελτίωσης δε προκηρύσσονται ταυτόχρονα με τα προγράμματα νέων αγροτών και οι προκηρύξεις αυτές γίνονται με διαφορά... ετών.
Με τους δύο παραπάνω όρους κατά πάσα πιθανότητα θα επιδοτηθούν άνθρωποι που πραγματικά επιθυμούν να ασχοληθούν με την γεωργία αλλά και θα επενδύσουν τελικά σε αυτή.
Γ. Αποκλεισμός Αιτούντων που διαμένουν στα αστικά κέντρα
Στόχος αυτών των προγραμμάτων είναι (και) η παραμονή των νέων στην ύπαιθρο, με απώτερο στόχο την μείωση του ηλικιακού μέσου όρου των αγροτών που διαμένουν εκτός μεγάλων αστικών κέντρων.
Με τη λογική αυτή θα έπρεπε να αποκλείονται όσοι διαμένουν σε μεγάλα αστικά κέντρα και ιδιαίτερα αυτοί των οποίων η έδρα των εκμεταλλεύσεων τους από την κατοικία τους είναι σε απόσταση τέτοια που δε καθιστά λειτουργικά αλλά και βιώσιμη την εκμετάλλευση.
Υπήρχε και παλαιότερα ο σχετικός περιορισμός για τα αστικά κέντρα ο οποίος στις τελευταίες δύο προκηρύξεις καταργήθηκε, κακώς κατά τη γνώμη μου.
Δ. Υλοποίηση Επιχειρηματικού σχεδίου Νέων Αγροτών μετά την έγκριση αυτού
Μεγάλο πρόβλημα επίσης ήταν η δημιουργία υφιστάμενης κατάστασης που θα πρόσδιδε στον υποψήφιο νέο αγρότη την γεωργική ιδιότητα πριν ακόμα αυτός εγκριθεί. Δεν συμβαίνει σε κανένα άλλο πρόγραμμα του ΠΑΑ ή του ΕΣΠΑ ο υποψήφιος να υποχρεώνεται να δημιουργήσει υφιστάμενη κατάσταση της εκμετάλλευσης του πριν ακόμα αυτός ενταχθεί στο σχετικό πρόγραμμα! Δημιουργία υφιστάμενης κατάστασης σημαίνει σύναψη μισθωτηρίων ή μεταβίβαση με οποιονδήποτε άλλο τρόπο αγροτικής γης, υποβολή δήλωσης ΟΣΔΕ, μεταβιβάσεις δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης, κλπ. Όλες αυτές οι ενέργειες έχουν κόστος και σίγουρα δε βοηθούν στις προκηρύξεις αυτές.
Σοφότερο θα ήταν να ξεκινήσει η υλοποίηση ενός σχεδίου για να καταστεί μια εκμετάλλευση νέου αγρότη βιώσιμη, μετά την έγκριση και ένταξη στο πρόγραμμα νέων αγροτών του υποψηφίου.
Περουλάκης Γιάννης
Σύμβουλος Επιχειρήσεων, ΜΒΑ
Λάρισα - 2410551326
www.infoagro.gr
